I. Hệ tiêu hóa và giấc ngủ là hai yếu tố quyết định sức khỏe
Hệ tiêu hóa có nhiệm vụ phân giải, hấp thu dinh dưỡng từ thức ăn, loại bỏ độc tố và duy trì cân bằng nội môi. Trong khi đó, giấc ngủ giúp cơ thể phục hồi, tái tạo năng lượng và tăng cường miễn dịch. Khi một trong hai yếu tố này gặp vấn đề, sức khỏe tổng thể sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hệ tiêu hóa và giấc ngủ có tác động qua lại lẫn nhau. Một hệ tiêu hóa khỏe mạnh góp phần mang lại giấc ngủ sâu, trong khi mất ngủ, khó ngủ kéo dài lại làm suy yếu chức năng tiêu hóa.
II. Mối liên hệ giữa hệ tiêu hóa và giấc ngủ
1. Hệ tiêu hóa ảnh hưởng đến giấc ngủ như thế nào?
1.1. Vai trò của hệ vi sinh đường ruột
Đường ruột chứa hàng tỷ lợi khuẩn tham gia sản xuất serotonin – tiền chất của melatonin, hormone điều hòa giấc ngủ. Khi hệ vi sinh bị mất cân bằng, quá trình này bị ảnh hưởng, làm giảm chất lượng giấc ngủ.
Đường ruột chứa hàng tỷ lợi khuẩn tham gia sản xuất serotonin – tiền chất của melatonin, hormone điều hòa giấc ngủ
1.2. Rối loạn tiêu hóa gây mất ngủ, khó ngủ
Chứng ợ hơi, đầy bụng, trào ngược dạ dày, hội chứng ruột kích thích… thường khiến bạn khó chịu khi nằm, dẫn đến khó đi vào giấc ngủ hoặc thức giấc giữa đêm.
1.3. Tiêu hóa kém ảnh hưởng đến tâm trạng
Cảm giác khó chịu, đau bụng, buồn nôn do tiêu hóa kém sẽ làm bạn căng thẳng, lo âu, từ đó gây mất ngủ, khó ngủ kéo dài.
2. Giấc ngủ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa ra sao?
2.1. Tăng nguy cơ mắc bệnh mãn tính
Ngủ không đủ giấc kéo dài làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý chuyển hóa như tiểu đường, béo phì, rối loạn lipid máu, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng hệ tiêu hóa.
2.2. Thiếu ngủ làm suy yếu hệ tiêu hóa
Khi bạn mất ngủ, cơ thể tiết ra nhiều hormone căng thẳng (cortisol), làm giảm nhu động ruột, gây táo bón, khó tiêu, thậm chí tăng nguy cơ viêm loét dạ dày.
Thiếu ngủ có thể làm suy yếu hệ tiêu hóa
2.3. Rối loạn nhịp sinh học
Thức khuya, ngủ không đủ giấc làm rối loạn đồng hồ sinh học, ảnh hưởng đến quá trình tiết enzyme tiêu hóa, hấp thu dưỡng chất kém.
III. Nguyên nhân gây mất ngủ, khó ngủ do hệ tiêu hóa
1. Tiêu thụ thực phẩm khó tiêu hoặc kích thích
Đồ chiên rán, cay nóng, cà phê, rượu bia… dễ gây rối loạn tiêu hóa, từ đó ảnh hưởng đến giấc ngủ.
2. Thiếu chất xơ, lợi khuẩn
Chế độ ăn nghèo chất xơ, thiếu rau xanh, trái cây, sữa chua… làm giảm lợi khuẩn đường ruột, ảnh hưởng đến sản xuất hormone giấc ngủ.
3. Ăn quá no hoặc ăn sát giờ đi ngủ
Thói quen này khiến dạ dày phải làm việc nhiều vào ban đêm, gây đầy bụng, khó tiêu, trào ngược axit, dẫn đến mất ngủ, khó ngủ.
4. Căng thẳng, stress kéo dài
Stress không chỉ gây mất ngủ mà còn làm rối loạn tiêu hóa, tạo thành vòng luẩn quẩn khó dứt.
IV. Giải pháp cải thiện mất ngủ, khó ngủ từ việc chăm sóc hệ tiêu hóa
1. Thay đổi thói quen sinh hoạt
Duy trì giờ giấc sinh hoạt đều đặn, ngủ đúng giờ, tránh thức khuya
- Duy trì giờ giấc sinh hoạt đều đặn, ngủ đúng giờ, tránh thức khuya.
- Tập thể dục nhẹ nhàng như yoga, đi bộ để hỗ trợ tiêu hóa và thư giãn tinh thần.
- Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ.
2. Quản lý căng thẳng, thư giãn tâm trí
- Thực hành thiền, hít thở sâu hoặc nghe nhạc nhẹ trước khi ngủ.
- Chia sẻ cảm xúc, tránh để stress kéo dài ảnh hưởng đến cả hệ tiêu hóa lẫn giấc ngủ.
3. Xây dựng chế độ ăn uống khoa học
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất xơ để hỗ trợ tiêu hóa.
- Bổ sung thực phẩm lên men tự nhiên như sữa chua, kim chi, dưa muối để tăng lợi khuẩn.
- Hạn chế đồ ăn cay, chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn.
- Không ăn quá no trước khi đi ngủ, nên ăn tối trước giờ ngủ ít nhất 2-3 tiếng.
V. Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn đã thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt mà tình trạng mất ngủ, khó ngủ hoặc rối loạn tiêu hóa vẫn kéo dài, hãy chủ động thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời. Một số bệnh lý tiêu hóa hoặc rối loạn giấc ngủ cần được điều trị chuyên sâu để tránh biến chứng nguy hiểm.
Hệ tiêu hóa và giấc ngủ có mối quan hệ chặt chẽ, tác động qua lại lẫn nhau và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tổng thể. Việc chăm sóc hệ tiêu hóa khỏe mạnh là chìa khóa để cải thiện tình trạng mất ngủ, khó ngủ, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ trong chế độ ăn uống, sinh hoạt hàng ngày để có hệ tiêu hóa tốt và giấc ngủ sâu, ngon hơn mỗi đêm.
